Cercle royal artistique et littéraire

(1879 - )

De CRAL ontstond in 1879 door de fusie van de Société littéraire en het Kunst- en Letterkundig Genootschap. Gesticht onder de benaming Cercle artistique et littéraire (CAL), mocht de vereniging na haar honderdjarig bestaan het predikaat “koninklijk” (“royal”) aan haar naam toevoegen.
Oospronkelijk was de Cercle gevestigd aan de Sint-Jansvest. Vanaf 1921, na de stichting van een n.v. L'Emulation artistique, nam hij zijn intrek in het voormalig huis de Ghellinck de Walle aan de Recolettenlei. Het gebouw is voorzien van een groot auditorium (dat ook uitgeeft op de Onderbergen) waarvan andere, meestal Franstalige theaters en verenigingen, eveneens gebruik kunnen maken. Ook de Ecole des Hautes Etudes werd er ondergebracht nadat hun aanvankelijke zetel aan de Koornlei onder de Sint-Michielsbrug in de jaren 1990 werd verkocht.
De CRAL was (en is) een van de meest bedrijvige Franstalige literaire en artistieke verenigingen in Gent.
Een jaar na de stichting telde het toenmalige CAL 440 leden. Ondanks hoogten en laagten nam het ledenaantal gestadig toe. Opmerkelijk is tevens dat vrouwen vanaf het begin, zowel bij de activiteiten als bij het bestuur betrokken werden.

De activiteiten

Van in het prille begin richtte het toenmalige CAL tentoonstellingen in. Eén van de meest opmerkelijke was deze van de Schildersgroep Les XX (1883-1894), georganiseerd in 1892.
De CRAL bezat een eigen bibliotheek met leeszaal, er was een toneelgroep, er werd balletles gegeven, er was een koor en een voordracht- en debatclub voor de jeugd. Naast literaire, historische of politieke voordrachtenreeksen werden (en worden) er ook poëzieavonden, toneelopvoeringen en concerten georganiseerd. Musici van het huis brachten samen kamermuziek.
Voor de voordrachten werden bekende binnen- en buitenlandse sprekers uitgenodigd, zo o.m. in 1905 Victor Margueritte, Franse auteur die in 1922 ophef zou maken met zijn “schandalige” boek La garçonne. Het pas later begonnen “Gulden Boek” van de CAL getuigt van talrijke buitenlandse en Franstalige Belgische auteurs die te gast waren, zo o.m. Maurice Wolff, Sidonie Gabrielle Colette, Jean de la Varende, Georges Duhamel, Paul Géraldy, Alain Bombard, Otto van Habsburg, Henri Guillemin, André Maurois, Pierre Daninos, Marguerite Yourcenar (“Quel malheur que l'on ne puisse vivre sans coeur: j'aurais laissé le mien à Gand”), Haroun Tazieff, Henri Bosco, Bernard Kouchner, Hubert Nyssen, Stéphane Steeman, Gabriel Ringlet. Ook niet-literatoren stonden op het programma. Zo hoorden Laurent Tailhade, Henri Pirenne en advocaat Paul Spaak, vader van de latere politicus, bij de eerste sprekers.

Belangrijk was ook de inzet van het CAL voor het behoud van het Gents patrimonium. Toen het Gravensteen (dat sedert het beheer onder Maria-Theresia als fabrieksruimte was verkocht), in de jaren 1880 leegstond, vervallen was en klaar voor de sloop, was in 1885 de actie van het CAL voor het behoud van het historisch steen van doorslaggevend belang.

Vandaag hebben in de salons van het CRAL – en soms in het groot auditorium – elke dinsdagmiddag voordrachten plaats. Franstalige voordrachtenreeksen van andere verenigingen worden in het auditorium gegeven, zo bijvoorbeeld deze van Les Amitiés françaises, Connaissance et Vie d'Aujourd'hui en Les Hautes Etudes. Ook brengen de drie Franstalige amateursgroepen van Gent (La Ruche, Le Noeud en Les Comédiens français de Gand) hier hun voorstellingen. De Franstalige bibliotheek bestaat nog steeds.

[Nicole Verschoore]

Over de Cercle artistique et littéraire:** **

• Koninklijke Kunst- en Letterkundige Kring = Cercle royal artistique et littéraire : 1879-1989 (1989). Essays over het 110-jarig bestaan van de CRAL
• Hilda Poot-Cocquyt: Evolution d’ un cercle d’Agrémont, 1879-1989 : Koninklijke Kunst- en Letterkundige Kring = Cercle royal artistique et littéraire (2005)