(ik) verliet het Hôtel des Pays-Bas en de stad Gent (...), met herinneringen, die ik van geen enkele andere plaats in Europa meedraag.
AL-IDRISSI, MUHAMMAD
(Sabtah/Marokko, nu de Spaanse enclave Cueta, 1100 - Sicilië of Marokko?, 1166)
Arabisch dichter, letterkundige en geograaf, ook bekend als Ash-Sharif al-Idrissi en onder zijn Latijnse naam Dreses. Hij studeerde in Cordoba en woonde in Marrakesh (Marokko), Constantine (Algerije) en op Sicilië. Hij was een van de belangrijkste cartografen van de middeleeuwen.
Vanaf 1145 werkte hij in Palermo aan het hof van de katholieke Normandische koning Rogier II van Sicilië, in wiens opdracht hij zijn belangrijkste werk schreef: Kitab noezhat al-moesjtak fi’ chtirak al-afak (= De ontspanning van wie verlangt naar verre landen te reizen, meestal afgekort tot Kitab Roedjar = Boek van Rogier, 1154).
De verschillende edities maken deze ongeëvenaarde beschrijving van de toen bekende wereld bij de (later verloren) 400 kg zware zilveren wereldkaart “Tabula rogeriana” niet eenduidig: de Arabische herdruk uit 1592 is veel beknopter, een Latijnse vertaling Geographia nubiensis verscheen pas in 1619, de volledige Franse editie (Le livre de Roger, 1837-1840) is niet correct vertaald en de kritisch-wetenschappelijke editie (Italië, 1970) nooit voltooid. Tot Columbus’ tijd bleef Al Idrissi’s atlas evenwel een universele maatstaf.
Hij is wellicht omgebracht toen hij als “islamafvallige” (in dienst van een christelijke koning) naar zijn geboortedorp wilde terugkeren.
Al Idrissi en Gent
“De belangrijkste stad is Gent,” schrijft Al Idrissi resoluut over Vlaanderen in zijn twaalfde eeuwse reisverslag Kitab Roedjar. Hij geeft de grenzen aan van het graafschap Vlaanderen, meldt gegevens over de vruchtbaarheid, de steden en het aanhorige platteland, de exacte afstanden en ligging. Daarbij wijst hij voortdurend op het belang van goede verbindingen en economisch interessante regio’s en sporadisch ook op geschiedenis en religie. Zo komen we over Gent te weten dat de stad op de oostelijke oever van de Leie is gebouwd, op een knooppunt van wegen, voorzien is van vele mooie gebouwen en omringd is door rijke akkers, boom- en wijngaarden.
Het staat niet met zekerheid vast of Al Idrissi omstreeks 1150 persoonlijk in Gent geweest is, dan wel iemand die voor hem handtekende. Zijn beschrijvend cartografisch werk steunde vooral op de informatie die hij van zeelui, handelaars en reizende wetenschappers verzamelde; ze bereisden alle Europese en mediterrane steden en handelsroutes uit die tijd.
[Jean-Paul den Haerynck]
Over Al Idrissi:
- P.A. Jaubert: Géographie d’Edrisi (1836-1840), in: La société de géographie: Recueil de voyages et de mémoires (1840), dl.6, p. 365-366
- R.P.A. Dozy en M.J. de Goeje : Introduction, in: Al-Idrisi: Description de l’Afrique et de l’Espagne (1968), zie ook op internet : http://books.google.fr
- W[adie] Jw[aideh]: Idrisi, ash-Sharif al-, in: TheNew Encyclopaedia Britannica (micropaedia) (1975-1998), dl. 6 (1998), p. 243-244
- Frances Carney Gies: Al-Idrisi And Roger’s Book, in: Saudi Aramco World (1977), juli-augustus, p. 14-19, zie op internet: http://www.saudiaramcoworld.com
- Idrisi, Aboe Abdallah ibn Mohammed al-, in: Grote Winkler Prins encyclopedie in 25 delen (1979-1984), dl. 11 (1981), p. 457
- Lucas Catherine: Verdoken bibliotheken, in: De brakke hond, nr. 104 (herfst 2009), p. 117-126 (vertaalde passage p. 120)
- Al_Idrissi, zie Wikipedia op internet: http://fr.wikipedia.org/wiki/Al_Idrissi
- La géopgraphie d’Idrîsî, zie op internet: http://classes.bnf.fr/idrisi