Voor ons is elke stad, elk park, ja, elk punt ter wereld, een Gent. Voelen we ons misschien niet voortdurend belegerd? En is niet ieder van ons een stad, een kasteel, langs alle kanten belegerd?

Nikos Kachtitsis (1953)

Terug naar index

BAUR, FRANK

(Vilvoorde, 20.04.1887 - Waasmunster, 09.01.1969)

Neerlandicus aan de Universiteit Gent en Belgisch senator, ook dichter en biograaf.
Al tijdens zijn middelbare schooltijd in Oostende publiceerde Franciscus Johanna (Frank) Baur poëzie die werd beïnvloed door Pol de Mont en Guido Gezelle. Na zijn atheneumtijd werd hij parlementair redacteur van het katholieke Het Nieuws van den Dag.
Onder de pseudoniemen Aran Burfs en V. Voorde publiceerde hij ondertussen gedichten, onder meer in de culturele tijdschriften Jong Dietschland en Dietsche Warande & Belfort, en novellen in een samen met vrienden te Gent uitgegeven bundel Nieuwe krachten (1904).
Na enkele jaren in de journalistiek behaalde Baur voor de Centrale Examencommissie het diploma Oude Humaniora en begon hij aan de Katholieke Universiteit Leuven Germaanse talen te studeren. In 1913 trad Baur in het Theologisch Seminarie van Mechelen in. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden de deuren daar gesloten en gaf Baur tijdelijk les in het secundair onderwijs. In 1915-1916 kon hij verder studeren aan de Utrechtse universiteit totdat hij als brancardier werd opgeroepen voor militaire dienst aan het IJzerfront.

Na de Groote Oorlog hernam Baur zijn studies Germaanse talen in Leuven. In 1920 promoveerde hij daar tot doctor in de letteren en wijsbegeerte; zijn proefschrift herschreef hij tot De literatuur, haar historiografie en methodes; de tekst verscheen als inleiding bij zijn Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden (1939) en kan worden beschouwd als de vroegste inleiding tot de algemene literatuurwetenschap in de Nederlanden.
Baur genoot vooral bekendheid als kenner van Guido Gezelle en Albrecht Rodenbach. Hij publiceerde uitgebreid over beiden, gaf talloze voordrachten over hen en was uitgever van hun verzameld werk. Hij meende dat de traditie van Gezelle zou worden voortgezet door de flamingantische dichters René de Clercq en Albrecht Rodenbach. Kenmerkend voor Baurs vroege studies zijn de uitgesproken voorkeur voor katholieke dichters en een nadrukkelijk beleden Vlaamsgezindheid, die echter nooit in Vlaams-nationalistische zin evolueerde. Als veelzijdige wetenschapper publiceerde hij ook over moedertaaldidactiek, letterkundig comparatisme en algemene literatuurwetenschap.
Hij ontving in 1966 de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse provincies.

Frank Baur en Gent

Eind 1920 werd Baur tewerkgesteld in het Gentse atheneum, in 1923 vervulde hij een opdracht aan de Gentse Rijksnormaalschool. In 1927 werd hij op voorspraak van Camille Huysmans benoemd tot docent Nederlandse letterkunde aan de Gentse Rijksuniversiteit, waar hij ook nog pedagogische vakken doceerde, evenals aan het pas opgerichte Hoger Instituut voor Opvoedkunde. Na het overlijden van Jules Persyn werd hij in 1933 hoogleraar Nederlandse literatuurgeschiedenis en kreeg hij vanaf 1938 het hele domein van de Nederlandse literatuurstudie onder zich. Zijn legendarische welsprekendheid in combinatie met zijn pedagogische kwaliteiten maakten van Baur een geliefd lesgever en ook een veelgevraagd spreker buiten de universiteit. In 1957 ging Baur als hoogleraar met emeritaat en werd hij opgevolgd door Antonin Van Elslander [zie aldaar].
Zijn nalatenschap aan de vakgroep Letterkunde van de Gentse universiteit is zeer groot: literaire historiografie, vergelijkende literatuurwetenschap, de focus op het ontstaan en het uitgeven van literaire teksten en de auteursgerichte aanpak blijven er onder de aandacht.

Tussen 1946 en 1954 was Baur bovendien senator voor de Christelijke Volkspartij (CVP) voor het arrondissement Gent-Eeklo. In die functie ijverde hij in de zogenaamde koningskwestie (1945-1950) voor de terugkeer van koning Leopold III. Baur was sinds 1937 ook lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL) en schreef voor haar publicatiereeks Verslagen en mededelingen talrijke artikelen.

Baur woonde bijna zijn hele volwassen leven in Gent, eerst aan de Leopoldlaan, later aan de Vrijheidslaan 23. Na zijn emiraat trok hij zich terug in Huize Rijmsnoer te Waasmunster.
Hij werd begraven op de begraafplaats Campo Santo in Sint-Amandsberg, waar begin november 1980 ook een tentoonstelling rond Frank Baur werd opgezet. Gent eerde de hoogleraar met een straatnaam in de buurt van het Universitaire Ziekenhuis.

[Tine Englebert]

Over Frank Baur:

  • Antonin van Elslander [et al.]: Album Prof. Dr. Frank Baur, den jubilaris, bij zijn zestigsten verjaardag als huldeblijk aangeboden door collega's, vakgenoten en oud-leerlingen, 2 delen, Brussel, 1948
  • Robert Foncke, Herinneringen aan Prof. emeritus Dr. Frank Baur, in: De Brug, 1957 nr. 4 p. 214-220, 1957
  • Antonin van Elslander, Rouwhulde Prof. Em. Dr. Frank Baur, in: Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde (nieuwe reeks), jg. 1968
  • Marcel Janssens, Afscheid van Prof. Frank Baur (1887-1969), in: Ons Erfdeel, jg. 12, 1968-1969
  • Joost Florquin, Ten huize van… Zestiende reeks, Leuven, 1980. Geraadpleegd 22.11.2018. https://www.dbnl.org/tekst/flor007tenh16_01/flor007tenh16_01_0002.php
  • Maurits Gysseling, 'Campo Santo Sint-Amandsberg 1980. Tentoonstelling Frank Baur 31 oktober-11 november 1980. Catalogus', in Heemkundige Kring De Oost-Oudburg, Jaarboek XVIII (1981), p. 110-118
  • Yves T’Sjoen, “De Baur die niet sterft: herinnering aan een pionier van de moderne letterkundige neerlandistiek.” Neerlandistiek: online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek. [24 april 2017]. Geraadpleegd 21.11.2018. www.neerlandistiek.nl
  • Anne Marie Musschoot en Yves T’Sjoen. “Baur, Frank (1887-1969).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 12.12.2017. www.ugentmemorie.be/personen/baur-frank-1887-1969