De Wevel, Gillis

(Brugge?, 14 de eeuw)

Brugs monnik en dichter uit de 14de eeuw. Over zijn leven is niets bekend.
Hij is de auteur van Het leven van Sint Amand (1366), de belangrijkste biografie over de Gentse heiligen Sint-Amandus en Sint-Bavo. Mogelijk baseerde hij zich daarvoor op de Vita Amandi (ca. 700) van een niet bij naam gekende priester uit Noyon en op de uitgebreide Bavo-biografie van de Angelsaksische monnik Alkwin (overleden in 804).
Het leven van Sint Amand verraadt wel de exacte datum van voltooiing (27 januari 1366 in Brugge) en in een acrosticon [verborgen naamdicht] ook de auteur. Het omvangrijke en complexe dichtwerk is een vertaling uit het Latijn, aangevuld met directe rede, aanspreking van het publiek, een koningsspel, typische gebedsformules en letterlijk overgenomen gedeelten uit de Rijmbijbel (ca. 1271) en de Spiegel historiael (ca. 1285) van Jacob van Maerlant.
Het eigenlijke verhaal beschrijft Amandus’ afkomst en studies, zijn kloosterstichtingen in Gent, Nijvel en Elno [= Saint-Amand-les-Eaux/ Valenciennes], zijn predikingen en zijn overlijden omstreeks 675. Ook de levensloop van Bavo, Amandus' bekendste volgeling, krijgt veel aandacht.

G. de Wevel en Gent

Het enige bekende afschrift (midden 15de eeuw) van Het leven van Sint Amand wordt bewaard in de Universiteitsbibliotheek Gent. Jan Frans Willems publiceerde eruit in zijn Belgisch Museum voor de Nederduitsche tael-en letterkunde (1837, p. 360-364). Philip Blommaert gaf de tekst volledig uit onder de titel Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden, dichtwerk der XIVe eeuw (2 delen, 1842-1843).
Vooral De Wevels beschrijving van Amandus’ missiewerk in de Gentse regio tussen 630 en 639 is belangrijk, hoe hij een afgodsbeeld op de Blandijnberg deed verdwijnen en hoe de benaming Sint-Amandsberg ontstond. Amandus stichtte in Gent de monnikengemeenschap Ganda en de Sint-Petruskerk (latere Sint-Baafsabdij).
Een ander deel van Het leven van Sint Amand beslaat de levensgeschiedenis van Sint-Bavo, die zijn naam gaf aan de voormalige Sint-Janskerk (vanaf 1540 Sint-Baafskathedraal).

[Jean-Paul den Haerynck]

Over G. De Wevel

Philip Blommaert: Gillis De Wevel, Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden (1842-1843), “Woord vooraf”, ook op internet: http://www.dbnl.org/tekst/weve002leve01_01/index.htm
J[oris] Reynaert: Catalogus van de Middelnederlandse handschriften in de bibliotheek van de Rijksuniversiteit te Gent, I: De handschriften verworven vóór 1852 (1984), p. 120-122.
J[an] Schepens: De Wevele Gillis, in: Lexicon van Westvlaamse schrijvers, deel 2 (1985), p. 44
Frank Willaert : Een zoet akkoord: Middelnederlandse lyriek in de Lage Landen (1992), p. 208 en 212-214
F[rits] P. Van Oostrom: Maerlants wereld (1996), p. 493-494
Werner Verbeke: ‘Ave vinculum caritatis’: Gillis de Wevel in de ban van Jacob van Maerlant, in: Raoul Bauer [et al.], In de voetsporen van Jacob van Maerlant (2002), p. 244-257
Roger Poelman: De heilige Amandus, zie de website over Sint-Amandsberg op internet: http://www.bloggen.be/webstek1/archief.php?startdatum=1145224800&stopdatum=1145829600
Mediaeval narrative sources from the Low Countries, zie internet www.narrative-sources.be