Mardi 13 octobre 1914. (…) tous les Gantois sont convaincus que cette occupation de leur ville par la soldatesque teutonne est une chose purement passagère…

Marc Baertsoen (1929)

Terug naar index

Het Antenneke

(1954-1959)

Viermaal per jaargang verschijnend literair en artistiek tijdschrift van een Gentse artistieke groep jongeren. De stichters (meteen ook de eerste redactieleden) waren Jos Murez en Marcel de Rijcke. Murez vermeldde ook zijn pseudoniem Henri Dubois als lid van de redactie; De Rijke voegde er zijn twee pseudoniemen Bert Haman en Inge van der Weyden aan toe. Vanaf aflevering 2 werd de redactie aangevuld met kunstcriticus Richard Foncke. Voor de naam van het tijdschrift spiegelde men zich aan zijn beruchte voorganger, ‘t Fonteintje. Het tijdschrift werd gedrukt door Ch. Reyniers te Gent.

Tegelijk werd een Kunstgroep “Het Antenneke” (later sprak men ook van Collectief Het Antenneke) opgericht van (vooral) Gentse schilders, beeldhouwers, etsers en mettertijd ook musici. R. Foncke was voorzitter van deze Groep. Zij organiseerde geregeld eenmans- of groepstentoonstellingen en concerten die meestal doorgingen in de Galerie Parnasse, Sint-Niklaasstraat nr. 12 en in de Cercle royal artistique et littéraire, Recollettenlei nr. 3.

In het openingsartikel van het tijdschrift (“Bij de doop van Het Antenneke”) werd gesteld dat de Groep “...bescheiden en realistische jongeren (...) buiten politieke en godsdienstige overtuigingen [wilde] staan, alleen “menselijke inhoud en artiestieke vormgeving” als maatstaven [zou] hanteren. “De Argustafel is ons lief. Wij staan volop in deze tijd en nemen in ons op wat we dagelijks rondom ons zien en horen. Wij toetsen het aan hetgeen in ons zit aan klieren en nieren”...
De doelstelling van het tijdschrift: “...wij betrachten voor alles klare en heldere schrifturen, verstaanbaar zowel voor de doorsnee-duivenmelker als voor de doorsnee-“prefester” (schrijfwijze van Richard Minne) de leuze indachtig dat al wat blinkt (en een ronkende naam heeft) bijlange geen goud is (...). Wij willen nochtans niemand verketteren die een of ander -isme met lijf en ziel aanhangt en door dik en dun verdedigt (...). Evenwel onthouden wij ons van grote woorden met kapitaalinitialen”.

Het Antenneke bracht poëzie van o.m. Marc Braet, Claude Corban, Jos Murez, Werner Pauwels, Ria Scarphout, Jan Schepens, Prosper de Smet, Paul Snoek, Michaël-Maria Orchis, Peter Dietrich, Willy Spillebeen, Jos Vandeloo en Jan Vercammen. Proza werd gepubliceerd van o.m. John Bultinck, Georges Hebbelinck, Jos Murez, Werner Pauwels, Jan Schepens, Prosper de Smet, en Jo Verbruggen. Verscheidene van de bovengenoemden zorgden ook voor kritische bijdragen; Richard Foncke was de drijvende kracht achter de opgenomen kunstessays. De illustraties, vooral van Richard Foncke, waren merkwaardig op het gebied van de plastische kunst.
Het enige themanummer (afl. 7, 1956) was gewijd aan de Griekse literatuur. Afl. 9 (1956) bestond geheel uit Kroniek van een parvenu van Jos Murez. Afl. 11 (1959) bevatte een groepsfoto van de “Collectieve Het Antenneke”, vermoedelijk genomen op 14 oktober 1956, in Galerie Parnasse, bij de vernissage van “10 jaar Kunstgroep Het Antenneke”. Het lustrumnummer (20, 1959) was meteen ook de laatst verschenen aflevering van Het Antenneke.

Vooral in de beginjaren ontwikkelde Het Antenneke veelzijdig initiatieven. De maandelijkse bestuursvergaderingen gingen door in het artiestencafé Taverne Antonio (in de toenmalige Borluutstraat nr. 33), bij beeldhouwer Bert de Clerck. In de zomer van 1954 werd een poëziewedstrijd uitgeschreven (zie daarvoor Het Antenneke, afl. 3, januari 1955). Enkele debat- en voordrachtavonden gingen door in Café de la Poste (Princes Clementinalaan nr. 66) en in de Openbare Stadsbibliotheek (Ottogracht nr. 2). Twee “Literaire Beurzen” werden georganiseerd in de Handelsbeurs op de Kouter (september 1955 en september 1956). In oktober 1956 werd meegewerkt aan een groots opgevatte Boekenweek. Tenslotte bracht Het Antenneke enkele “speciale uitgaven”: de dichtbundel Van den os op den ezel van Prosper de Smet (1955), Richard Foncke als xylograaf, een kunstkritiek bij acht lino’s van R. Foncke, door Jos Murez (1955) en de dichtbundel Diafragma van Jos Murez (1956).

[Frans Heymans]

Over Het Antenneke:

  • Rob Roemans en Hilda van Assche: Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften. Reeks I: Vlaamse literaire tijdschriften van 1930 tot en met 1958, afl. 10: De tijdschriften opgericht in 1954 en 1955 (1966), p. 7-28. Volledige index op Het Antenneke