Leesclub Boekuil

(1945-1962, Evenement)

Jaarlijkse reeks auteurslezingen waarvan René Ide leider en bezieler was.
Eind 1944 was Ide door Richard Minne reeds gesuggereerd om, “nu het vrije woord in de vrije gedachten herwonnen was”, dergelijke lezingen “op een vaste plaats en tijd” te organiseren (zie Marco Daane). Concreet werd Leesclub Boekuil gesticht als een initiatief van de Gentse socialistische culturele actie, onder impuls van Sidi de Keyser, Antoon de Pauw, Paul Rogghé en Rik de Vos. Ide was er echter jarenlang voorzitter én drijvende kracht van. Mogelijk was de naam “Boekuil” geïnspireerd door Raymond Herremans gelijknamig dagelijks cursiefje in dagblad Vooruit.
Er werd van start gegaan op 4 maart 1945, met een lezing van Minne. De plaats: in een zaaltje van de socialistische mutualiteit Bond Moyson (Margrietstraat). Na enige tijd werd als definitieve vaste plaats gekozen voor de Openbare Stadsbibliotheek aan de Ottogracht (waar Johan Daisne hoofdbibliothecaris was); bij gelegenheid werd ook nog wel eens gebruik gemaakt van Feestlokaal Vooruit.

De eerste drijfveer van Leesclub Boekuil was, “de literatuur ruggesteun te verlenen” (zie Daane). Even belangrijk was het leesbevorderend effect, de Gentse lezers de gelegenheid geven, kennis te maken met wie naam had in vooral de Vlaamse maar ook de Nederlandse en (in mindere mate) de Franse literatuur. Telkens kwam een auteur voordragen en was er tijd voor discussie (en eventueel het signeren van boeken). Het dient gezegd dat niet uitsluitend maar toch voornamelijk socialistische, vrijzinnige auteurs er te gast waren.

In een onwaarschijnlijk hoog ritme (zowat 25 causerieën per winterseizoen, van oktober tot april) kwamen de belangrijkste gevestigde maar ook aankomende dichters, romanciers en essayisten, kunstenaars en waardigheidsbekleders er aan het woord, velen lazen voor uit eigen werk, anderen spraken over een literair onderwerp, over kunst, film of een maatschappelijk thema.

Om een idee te geven, citeren we hierna (onvolledig en alfbabetisch geordend) een aantal namen uit enkele van de jaarlijks gepubliceerde programmaboekjes (sommige auteurs waren meerdere keren te gast): de Vlamingen Louis Paul Boon, Jan Broeckx, Raymond Brulez, Hugo Claus, Johan Daisne, Franz de Backer, Bert Decorte, Maurits de Doncker, Paul de Keyser, Prosper de Smet, Julien de Valckenaere, Hubert de Voghelaere, Rik de Vos, Maurice D’Haese, Willem Elsschot, Marnix Gijsen, Albert Helman, Herwig Hensen, Raymond Herreman, Camiel Huysmans, Karel Jonckheere, Hubert Lampo, Rik Lanckrock, Richard Minne, Achilles Mussche, Emiel Parez, Maurice Roelants, Mathieu Rutten, Jan Schepens, Ger Schmook, Frans Smits, Herman Teirlinck, Piet van Aken, Luc van Brabant, Albert van Hoogenbemt, Pliet van Lishout, Eric van Ruysbeek, Herman van Snick, Michel van Vlaanderen, Jan Vercammen, Jan Walravens en Gerard Walschap; de Nederlanders Bertus Aafjes, Anna Blaman, Willem Frederik Hermans, Jef Last, Pieter Minderaa, Garmt Stuiveling en Victor van Vriesland; de Franstaligen Maurice Carême, Pierre Seghers en Vercors (= Jean Bruller).

Leesclub “Boekuil” trad ook op als uitgever van o.m. Standpunten in de literatuur (1948, door Raymond Herreman, Richard Minne, Hubert Lampo e.a.); Boontje’s uitleenbibliotheek (1949); Veertien anoniem (1951), een premieboekje voor leden, waarin elke auteur een stad bezong, tegelijk een soort wedstrijdopgave om de auteurs van de 14 anoniem gepubliceerde teksten te achterhalen; Richard Minne : een vriendenboek, samengesteld t.g.v. zijn zestigste verjaardag, 1891-1951 (1951), n.a.v. een Minne-viering.
Het mag worden gezegd dat “Leesclub Boekuil” een belangrijke rol speelde in het Gentse culturele leven, direct na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren ’50.

[Frans Heymans]

Over Boekuil:** **

Cultureel jaarboek van de provincie Oostvlaanderen, telkens de tweede band voor de jaren 1948 (p. 49-51), 1949 (p. 142-143), 1950 (p. 178) en 1951 (173)
Jos Murez: De progressieven (1989), p. 7-11
Marco Daane: De vrijheid nog veroveren : Richard Minne 1891-1965 (2001), p. 341-342
Denise de Weerdt: Mijn waarheid : herinneringen aan een Gentse jeugd, 1930-1958 (2007), p. 119-121)
Documentatiemap René Ide in de Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent