Les Débats : la tribune libre de Gand

(1930-1935)

Het einde van de oorlog 1914-1918 zag de opkomst van een nieuw soort cultureel gebeuren: verenigingen die publieke debatten organiseerden waarbij (liefst bekende) opponenten discuteerden over een aangekondigd onderwerp, en waarbij de aanwezigen konden deelnemen aan het gesprek of achteraf vragen konden stellen aan de sprekers. Drie van deze succesvolle verenigingen kenden een groot succes: de Parijse Club du Faubourg, de Luikse Ring en de Brusselse Rouge et Noir.

Begin 1930 woonden vier Gentse journalisten een door de genoemde Brusselse vereniging ingericht debat bij, onder hen: José Vial. Enthousiast over wat hij gezien had, besloot Vial – toen verantwoordelijk voor de literaire kritiek in het dagblad La Flandre libérale – ook in Gent een dergelijk, weinig investering vergend initiatief op het getouw te zetten. Zo ontstond de “tribune libre de Gand” die de naam Les Débats kreeg. Vrij snel werd Vial hiervoor bijgestaan door Simon Lissagorsky, een naar ons land gevluchte Wit-Rus.

De eerste “tribune” vond plaats op vrijdag 23 mei 1930 in het Notarishuis, een zaal in de Notarisstraat (bij het Lieven Bauwensplein) waar openbare verkopingen doorgingen. Onderwerp van dat eerste debat: “Pour et contre le spiritisme”. Het talrijke publiek – meer dan 450 aanwezigen – reageerde enthousiast zodat de inrichters besloten, vlug een tweede avond in te richten. Ook die werd een succes en dus werd de reeks voortgezet in een grotere zaal, aanvankelijk in de Minardschouwburg en later in de Handelsbeurs op de Kouter.

De behandelde onderwerpen waren zeer uiteenlopend, zo o.m. “Pour et contre le jazz”, “Religion et révolution”, “Pour et contre le nudisme ”, “Aurons nous la guerre?” en “Gand jugée par les autres villes du pays”.

Het succes van deze avonden zette de initiatiefnemers ertoe aan, samenvattingen te publiceren in een weekblad, Les Débats : gazette indépendante au service de l’idée, des lettres et des arts (zie daarvoor bij Tijdschriften). Vial richtte bovendien een eigen uitgeversmaatschappij Les Débats op (zie daarvoor bij Verenigingen).

In 1935 was de publieke belangstelling voor de debatten zodanig afgenomen dat de inkomsten de inrichtingskosten niet langer dekten. Besloten werd, de debatavonden stop te zetten.

[Philippe Proost]

Over Les Débats:

• José Vial: Annuaire pour 1932 : un an de débats contradictoires (1932)