… vrees voor 't zelfbehoud? O neen, neen, van wat belang is thans desnoods een menschenleven min of meer. Doch... al die arme jongens prijs gegeven aan verminking en aan dood!

Virginie Loveling (1914)

Terug naar index

MOUSKES, PHILIPPE

(Gent, ca. 1215 - Doornik, ca. 1283)

Fransschrijvende chroniqueur, ook bekend als Philippe Mousquet en Philippe Mousket, mogelijke echte naam (Philippe) Mussche.
Over de eerste dertig levensjaren van zijn leven is niet zoveel geweten, wél dat hij in het begin van de 13de eeuw geboren werd in Gent (vandaar dat hij ook wel eens Philippus a Gandavo wordt genoemd). Ook over zijn overlijdensdatum is er geen zekerheid; sommige auteurs vermelden 1282, anderen 1283 of 1288 en nog anderen houden het bij “het einde van de 13de eeuw”. Recente encyclopedische bronnen (zie Larousse en Dictionnaire historique...) vermelden als levensdata ° ca. 1215 en † 1283.
Evenmin zijn alle geraadpleegde bronnen het erover eens dat “onze” Philippe Mouskes dezelfde persoon was als de historisch ook echte figuur die koos voor een loopbaan als clericus, in 1242 kanunnik en kanselier werd van de kathedraal van Doornik en daar in 1274 als bisschop werd aangesteld.

Zijn huidige bekendheid berust volledig op het enige werk dat van hem bewaard bleef, een berijmde geschiedenis van de Franse koningen, een kroniek van meer dan 30.000 verzen die teruggaat tot de Troiaanse oorlog en eindigt rond 1242, toen Mouskes’ Doornikse loopbaan begon. Naar het einde van dat werk gaat het dus om voor de auteur eigentijdse (weliswaar verdichte) geschiedschrijving.

Mouskes was – aldus Arthur Dinaux – geen dichter van de levende verbeelding. Zijn verzen getuigen eerder van zijn Vlaamse afkomst en van zijn volkse opvoeding, dan wel van de verfijnde hoofse geest die de teksten van veel tijdgenoten, trouvères of minnezangers, kenmerken. Het werk is gebaseerd op historische en op literaire bronnen (o.m. Chanson de Roland en Vita Caroli Magni, dit laatste van Einhart). Naast historische gegevens bevat het ook fabels, Oud-Franse heldendichten evenals realistische beschrijvingen van zeden en gewoonten en van huiselijke taferelen.

Het handschrift van Mouskes’ werk droeg geen titel. In opdracht van de Belgische regering werd de integrale tekst ervan in de 19de eeuw gepubliceerd onder de titel Chronique rimée de Philippe Mouskes, in drie delen verschenen, van 1836 tot 1845.

[Frans Heymans]

Over Philippe Mouskes:

  • Arthur Dinaux: Les trouvères de la Flandre et du Tournaisis. II: Trouvères, jongleurs et ménestrels du Nord de la France et du Midi de la Belgique (1839)
  • Theodor Link: Über die Sprache der Chronique rimée von Philippe Mousket: Inaurugral Dissertation (1882)
  • Jacques Nothomb: La date de la Chronique rimée de Philippe Mousket, in: Revue belge de philologie et d’histoire, jrg. 4 (1925) p. 77-89
  • Philip E. Bennett: Épopée, historiographie, généalogie, in: Prépublication des actes, XVIe congrès international de la Société rencesvals, Granada, 21-25 juillet 2003 – zie internet: http://www.bookmark.demon.nl/rencesvals/actes/bennet.htm