SCHOPENHAUER, JOHANNA

(Danzig, thans Gdansk, 09.07.1766 - Jena, 18.04.1838)

Duitse schrijfster van reisverslagen, romans, novellen en verhalen evenals van studies over kunstenaars.
Geboren als Johanna Trosenier, dochter van een koophandelaar en senator, huwde zij op 20-jarige leeftijd groothandelaar Heinrich Floris Schopenhauer. Hun zoon was Arthur Schopenhauer (°1888), de latere filosoof. Toen Danzig in 1793 Pools gebied werd, verhuisden zij naar Hamburg. Na het overlijden van haar man (in 1805) trok zij naar Weimar en stichtte er een populair literair salon dat druk werd bezocht o.m. door Goethe die een persoonlijke vriend werd. De laatste jaren van haar leven woonde zij bij haar dochter Adele, in Jena.

Zij ondernam tal van reizen, door Duitsland, Engeland, Schotland, Frankrijk en België, en publiceerde daarover verslagen. Haar eerste roman, Gabriele (1820), was meteen een groot succes. In 1830 publiceerde zij haar studie over Johann van Eyck und seine Nachfolger en in hetzelfde jaar werd haar Gesamtwerk uitgegeven, in 24 delen. Eigentijds overtrof haar populariteit die van haar zoon, filosoof Arthur.

Johanna Schopenhauer en Gent

Zij bezocht Gent tweemaal: in 1803 en in 1828. Over die laatste reis publiceerde zij in 1831 haar herinneringen onder de titel Ausflug an den Niederrhein und nach Belgien im Jahre 1828. In België leidde de reis van Luik en de Maasvallei naar Brussel, Gent, Brugge en Antwerpen.
Vooral interessant aan haar beschrijving van Gent is de vergelijking die zij maakt tussen haar indruk in in 1803 (een doodse, stille stad met veel leegstaande huizen) en het enthousiaste relaas over haar bezoek in 1828 (Gent is veel drukker bevolkt, welvarend, vol leven en bedrijvigheid). Blijkbaar goed geïnformeerd schrijft zij over allerlei kunstverzamelingen, het universiteitsgebouw (de huidige Aula in de Voldersstraat), de gevangenis aan de Coupure, het Groot Begijnhof, de Sint-Baafskathedraal, de Sint-Michielskerk en haar tocht naar Brugge met de bargie.

[Frans Heymans]

Over Johanna Schopenhauer:

• Marc Carnier en Anke Gilleir: Een vrouw op reis: België anno 1828 volgens Johanna Schopenhauer (1998). Nederlandse vertaling van het gedeelte over België in Ausflug an den Niederrhein und nach Belgien im Jahre 1828. Met biografie en uitvoerige toelichtende notities