NIEUWS

De Prijs der Nederlandse Letteren 2021 wordt toegekend aan de Surinaamse schrijfster Astrid H. Roemer (Paramaribo, 1947). Zij schreef romans, toneel en poëzie en is de eerste Surinaamse auteur ooit die de meest prestigieuze literaire prijs van de Lage Landen ontvangt. De prijs wordt in oktober 2021 aan de schrijfster overhandigd door koning Filip. Ze won in 2016 ook al de Nederlandse P.C. Hooftprijs. Kort daarvoor kwam Astrid Roemer in Gent wonen.

De redactie betreurt het overlijden van haar zeer gewaardeerde Literair Gent-redacteur en -medewerkster van het eerste uur, Nicole Verschoore. Ze verliest met haar een experte in de vrijzinnige Belgische en Franstalige Gentse literatuur. Nicole Verschoore schreef daarover meerdere bijdragen voor het erfgoedproject Literair Gent.

De Gentse schrijver Christophe Vekeman heeft de Sabam for Culture Literatuurprijs gewonnen. Zijn roman 'Cruise' (2019) levert hem 5.000 euro en nationale erkenning op. De winnaar is bekendgemaakt tijdens de digitale Boekenmarathon van Boek.be, het coronaproof alternatief voor de Antwerpse Boekenbeurs.

‘Mijn Firenze’, The Wife of Bath, alomtegenwoordig water en Karels poëzie

Op 25 oktober 1923 werd Christine D’haen geboren te Sint-Amandsberg. Zij groeide uit tot een belangrijke Vlaamse vrouwelijke dichter, schrijver en vertaler. Vooral haar autobiografisch proza haalt het Sint-Amandsberg van haar jeugd naar boven.

Op 25 oktober 1400 stierf de schrijver van The Canterbury Tales, meteen ook de grootste Engelse dichter vóór William Shakespeare. Wist je dat ook de stad Gent ter sprake komt in die verhalencompilatie, een van de belangrijkste klassiekers uit de wereldliteratuur?

Ook op 25 oktober stierven Simone Bergmans (Franstalige schrijfster met Gentse roots) en de bekende Vlaamse auteur Gerard Walschap. Beiden refereren in enkele werken aan de stad Gent.

TENTAKELSTEDEN (Emile Verhaeren)

Op 15 oktober 2005 werd op de gevel van het Sint-Barbaracollege in de Savaanstraat in Gent een gedenkplaat aangebracht voor de oud-leerling en befaamde dichter Emile Verhaeren, auteur van Les flamandes en van Les villes tentaculaires (Tentakelsteden).

De Franstalige dichter en prozaïst Emile Verhaeren (1855-1916) werd in het Vlaamse dorpje Sint-Amands aan de Schelde geboren. Zijn poëzie en kunstkritisch proza maakte hem echter beroemd tot in Duitsland, Engeland, Scandinavië en Rusland, hoewel hij pas daarna in België literaire erkenning kreeg. Ook zijn band met Gent is bijzonder.

'Het uitzicht der dingen' en 'Sneeuwwitje': Streuvels en De Vree over Gent

Op 3 oktober 1966 werd auteur Stijn Streuvels uitgebreid gehuldigd. De veel bekroonde Vlaamse auteur was 95 jaar eerder in het West-Vlaamse Heule als Frank Lateur geboren. Zowat iedereen las op school over Jantje Verdure en het harde boerenleven of kent Streuvels’ roman De vlaschaard. Minder bekend is dat Stijn Streuvels ook enkele keren over de stad Gent schreef.

Op dezelfde geboortedag, in 1939, zag Freddy de Vree in Antwerpen het levenslicht. Deze minder bekende dichter, prozaïst, essayist, uitgever en kunstcriticus werkte dertig jaar lang als cultureel producer bij BRT Radio 3/ Klara en was een fervent verdediger van avantgardekunst. Hij won in 1977 de befaamde Arkprijs van het Vrije Woord en was bevriend met Willem Frederik Hermans en Hugo Claus. Samen met Claus schreef hij onder het pseudoniem Conny Couperus een persiflerende misdaadroman die zich onder meer ook in Gent afspeelt.

“Aan 't wijd beroemd en grijze Gent“ /

“The beautiful grey-white foreign city”

Op 26 september 1850 stuurde de Nederlandse, romantische dichter Hendrik Tollens (1780-1856) een gedicht aan zijn Gentse collega Prudens van Duyse, dat een tipje oplichtte van de sluier die over zijn afkomst hing: “Aan 't wijd beroemd en grijze Gent./ Daar is mijn voorzaats naam bekend; / Ik heb in d’aadren Belgisch bloed”. Meer zelfs, Gents bloed!

“The beautiful grey-white foreign city” – zo beschreef May Sinclair de stad Gent toen haar ambulance op 26 september 1914 vanuit Eeklo de stad naderde. De Britse suffragette, schrijfster en literatuurcritica Sinclair (1863-1946) schreef enkele gedichten, een roman en een dicht op de werkelijkheid zittend dagboek over haar Gentse en Belgische ervaringen in de eerste maanden van de Eerste Wereldoorlog.

James Joyce en Remco Campert in Gent

Op 16 september 1926 stuurde James Joyce (1882-1941) vanuit Gent een prentkaart met afbeelding van het Geraard Duivelsteen aan zijn uitgever. Hij was na een oogoperatie op herstelvakantie in België en verdiepte o.m. zijn kennis over Waterloo waar de Engelsen onder leiding van Wellington het leger van Napoleon versloegen.

De Ierse, modernistische schrijver werd wereldwijd bekend met zijn roman Ulysses (1922). In zijn grandioze en soms onleesbaar genoemde laatste werk Finnegans wake verwerkte Joyce een stuk Belgische geschiedenis en komt ook een speelse Gentse referentie voor.

Ook op 16 september, maar dan dichter bij ons, in 2005, werd het bekende gedicht ‘Verzet' in aanwezigheid van de auteur, de Nederlandse dichter Remco Campert (1929- ), aan de Gentse Poëzieroute toegevoegd.

Campert is de laatste nog levende auteur van de Vijftigers, de experimentele groep Nederlandse en Vlaamse schrijvers, waarvan ook Lucebert, Simon Vinkenoog en Hugo Claus deel uitmaakten. Campert schreef geregeld over Gent in zijn columns en prozawerk. Het gedicht ‘Verzet’ werd in Gent aangebracht op de gevel van het Geuzenhuis: “Verzet begint niet met grote woorden/ maar met kleine daden”

“Wat zoudt ge zonder ‘t werkvolk zijn?”

De antiklerikale journalist, vertaler, volksdichter en liedjesschrijver Napoleon Destanberg, die op 1 september 1875 overleed, was een van de productiefste Gentse schrijvers. Hij stond ook bekend als feuilletonschrijver Cies van Gendt. Als socialist avant la lettre is zijn werk doordrongen van aandacht voor de arbeiders en de sociale omstandigheden in Gent.
Vooral zijn liedjes werden ongemeen populair bij gewone Gentenaars en decennia later opgenomen in het repertoire van de socialistische beweging.

DE TOESPRAAK VAN MULTATULI IN GENT

Op 19 augustus 1867 hielde de Nederlandse schrijver Multatuli een opzienbarende toespraak bij de opening van het negende Nederlands Letterkundig Congres te Gent. Dat gebeurde in het liberale Van Crombrugghe’s Genootschap aan de Huidevetterskaai.

Op 19 augustus werd ook de befaamde Italiaanse geschiedschrijver Lodovico Guicciardini geboren, in 1521 in Firenze. Hij was een van de eersten die de stad Gent uitvoerig beschreef, in zijn Beschryvinghe van alle de Neder-Landen (1612)

Eugène van Bemmel overleed op 19 augustus 1880. Hij was de eerste Frans schrijvende Gentenaar in het jonge België van 1830 en een wegbereider voor literaire tijdschriften als La jeune Belgique, dat publicatiemogelijkheden bood voor de Gentse symbolisten.

LEVENSLEER: GENT BEGIN TWINTIGSTE EEUW

Op 7 augustus 1922 ging in de Gentse KNS de toneelbewerking van de roman Levensleer (1912) in première. De roman van de Vlaamse schrijver Cyriel Buysse en zijn tante Virginie Loveling verscheen niet voor niets eerst onder het pseudoniem Louis Bonheyden, gezien de nauwkeurige Gentse locaties en het persiflagekarakter van het verhaal.
Lees hier meer over beide auteurs en hun roman, met enkele fragmenten, en tips voor nog meer fraais uit ander werk…

EEN FRANSE ACTRICE & EEN DUITSE MILITAIR IN GENT

De immens populaire Franse actrice, journaliste en schrijfster Colette overleed op 3 augustus 1954 in Parijs.
Ze staat vooral bekend om de autobiografische Claudine-romanreeks (vanaf 1900) en het verfilmde Chéri (1920). De libertijnse vrouw die zich eerst aan de onderdrukking van haar echtgenoot ‘Willy’ moest ontworstelen, had ook een band met Gent: “Je suis un peu de chez vous. C’est ici que sont les miens.“
Enkele herinneringen van Colette gaan terug op haar moeder Adèle die omstreeks 1865 in de Wispelbergstraat in Gent woonde, en op een verkenning van Gent – per taxi – door Colette zelf in november 1913, beschreven in een van haar Contes des mille et un matins.

De Duitse militair en auteur van kortverhalen, novellen, poëzie en essays, Rudolf Binding stierf op 4 augustus 1938.
Hij situeerde zijn verhaal Das Peitschchen, opgenomen in zijn Legenden der Zeit (1921), op de Gentse kerstmarkt voor de Sint-Baafskathedraal.

Gentse letterkundigen in ‘De Schijnwerper’

Vanaf 27 juli 1945 werd in het Gentse culturele weekblad De Schijnwerper een rubriek “Galerij der Gentsche letterkundigen” opgenomen. Daarin verschenen tientallen auteursportretten, meestal van Gentse letterheren.
Het blad was ruim een half jaar eerder voor het eerst verschenen, op 3 november 1944, en droeg als ondertitel: “Spiegel van het Gentsche kunstleven”. Het volgde het culturele leven in Gent op de voet; het besteedde bijvoorbeeld ook veel aandacht aan de “Literaire avonden” van de K.N.S., een soort levende portrettenreeks van Gentse schrijvers.
Lees meer over De Schijnwerper, de Literaire avonden van de K.N.S. en over de toen geportretteerde Gentse literatoren op Literair Gent. En we zetten ook gelijkaardige/gedenkwaardige recentere Gentse initiatieven op een rij. Zo weet u ook waar de mosterd werd gehaald.

ERASMUS en de GEBOREN GENTENAARS

Op 15 juli 1529 deed Laevinius Ammonius (Latijnse naam van Lieven van den Sande), de prior van het Chartreusenklooster in Rooigem (Gent), een voorstel aan Desiderius Erasmus (1466-1536), de belangrijkste humanist van Europa en raadgever van de jonge hertog Karel van Brabant (keizer Karel V).
Ammonius bood de cosmopoliet Erasmus een veilige haven aan binnen de Gentse muren, want hoewel Erasmus ijverde voor vrijheid van denken en zuiver christelijk geloof, werd hij ook beschuldigd van ketterse ideeën.
Hoewel Erasmus de stad Gent herhaaldelijk bezocht, heeft hij er nooit echt gewoond. Maar toch speelde Gent voor hem soms een doorslaggevende rol. Zo nam Erasmus Lieven Aelgoet in dienst, “niet als dienaar maar wel als geadopteerde zoon”. Aelgoet vervulde zeven jaar lang belangrijke missies als koerier voor Desiderius Erasmus, op basis van één ultiem argument: “dat hij in Gent geboren” was.
Lees meer over de Gentenaars waarmee de grote humanist Erasmus omging op Literair Gent.

HULDE AAN DE GENTSE MOLIÈRE!

Op 27 juni 1997 werd vóór “de Minardschouwburg het beeld onthuld van Kamiel Sprotaert, hulpinspecteur van de politie, de lievelingsrol waarin toneelschrijver en acteur Romain Deconinck schitterde. Deze Gentse Molière, de ‘Leeuw’ van het Gentse volkstoneel, was eind 1994 overleden, maar bleek tien jaar later voor de lezers van het dagblad De Gentenaar nog springlevend toen ze hem in 2005 verkozen tot ‘Gentenaar aller tijden’. Dialectoloog Johan Taeldeman noemde hem de “ambassadeur van het Gents” dialect.
Op dezelfde 27ste juni, maar dan 150 jaar eerder, in 1847, werd de Minardschouwburg feestelijk geopend.

MIJN AANKOMST EN VERTREK TE GENT

Op 24 juni 1833 noteerde John Quincy Adams (1767-1848) — van 1825 tot 1829 president van de Verenigde Staten — in zijn dagboek: “Deze dag is een van die verjaardagen, die (…) herinnert mij aan mijn aankomst te Gent. (…) Ik verliet de stad met herinneringen, die ik van geen enkele andere plaats van Europa meedraag.”

Van die beroerlicke tijden

Op 15 juni 1566 begint het ooggetuigenverslag van Marcus van Vaernewijck over de Gentse Beeldenstorm, een van de somberste bladzijden uit de Gentse geschiedenis, gepubliceerd onder de titel Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelijk te Ghendt. Joris de Zutter bezorgde in 2016 een hertaalde versie: Te triest om 't al te vertellen.
Lees meer op vaernewijcks-getuigenis-gentse-beeldenstorm

Recent zijn een reeks nieuwe lemma’s aan het Lexicon toegevoegd, zowel over schrijvers met Gentse roots, als over passanten die hier in bijzondere omstandigheden terechtkwamen en de stad Gent in hun literair werk beschreven, zoals de Armeense dichter Daniel Varoujan en de Britse schrijfster May Sinclair.
Norbert Poulain, onvolprezen bezieler van Interbellum, leverde niet enkel bijdragen over Yves de Smet en over de tot nu toe onbekende Gentse dichteres Lydwine Fordeyn, maar gaf voor Literair Gent een persoonlijke getuigenis vrij.

De maandelijkse nieuwsbrief 'Literatuur in Gent' verschijnt voortaan als Gent Leest Nieuws. Daarmee blijf je op de hoogte van leestips, events, leesplekken en nog veel meer literatuur in Gent.
Schrijf je hier in (vink 'Gent Leest' aan): Bibliotheek-nieuwsbrieven

De website Literair Gent bestaat anderhalf decennium. Meer dan tien jaar na de thematische bloemlezing “Voor den duivel geen stap achteruit”, die in 1992 werd samengesteld door Frans Heymans en medewerkers van de Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent, was het in 2004 tijd voor een uitgebreider vervolgwerk en overzicht van specifiek Gentse literatuur, en dit in digitale vorm. “Voor den duivel…” was zelf ook al een schakel in een lange traditie van Gentse literatuuroverzichten, van midden negentiende eeuw tot eind twintigste eeuw. Inmiddels groeide Literair Gent aanzienlijk, werd de website opgefrist en geoptimaliseerd voor mobiele media en komt er in 2020 een uitgebreide update van de index. Uiteraard zullen er regelmatig nieuwe lemma’s en nieuwsberichten verschijnen, en we presenteren ook enkele nieuwe overzichten. Het eerste daarvan gaat over “Verdwenen boekhandels in Gent”.